StaticAir levert gezonde luchtkwaliteit
Artikel uit de Timmerfabrikant, April 2024
1. Accountmanager Benelux Abdul lah Demirci (i) en technisch manager Roland van Niekerk.
Bijproducten van houtbewerking zijn houtmot en houtstof. Bronafzuiging op machines neemt een deel daarvan weg, maar de ultrafijne — voor het oog onzichtbare — stofdeeltjes vaak niet. Die kunnen de luchtkwaliteit ernstig aantasten en bij langdurige blootstelling ernstige fysieke klachten veroorzaken. StaticAir in Geldermalsen heeft voor dit ultrafijnstof een innovatief luchtzuiveringssysteem ontwikkeld dat aansluit op de luchtkwaliteitswetgeving en de gezondheid van het personeel. En het is nog energiezuinig, onderhoudsvriendelijk en effectief ook.
De glazen monsterpotjes uit de steen-, metaal- en hout- bewerking op de vergadertafel tijdens het interview maken het onzichtbare zichtbaar. Het zijn fijne poeders van miljarden en miljarden voor het blote oog onzichtbare deeltjes fijnstof. Je ziet ze niet, proeft ze niet, maar via de luchtwegen kunnen ze tot diep in het menselijk gestel doordringen. “Tot in de bloedbaan”, zegt accountmanager Abdullah Demirci. “Het inademen van dit (ultra) fijnstof heeft gevolgen voor onze luchtwegen, hart, bloedvaten, darmen en hersenen. Zelfs onze neurologische gezondheid wordt door fijnstof aangetast. Wat in de potjes zit is het schadelijke fijnstof uit onze luchtreinigingsapparaten. Fijnstof wordt door de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) gezien als de grootste milieudreiging voor de gezondheid van mensen.” In Nederland hebben naar een schatting van het ministerie van SZW 740.000 werknemers te maken met houtstof.
Particulate matter
StaticAir is onderdeel van de Mark Group (Mark Climate Technology, CMK en ThermoAir) en komt voort uit onderzoek van de TU Delft, bouwer BAM en Rijkswaterstaat naar de luchtkwaliteit in tunnels. Inmiddels ontwikkelt StaticAir maatwerkoplossingen voor tunnels, parkeergarages, buitenruimtes én voor de maakindustrie. En ja, ook de houtverwerkende industrie is klant. Maar er is toch volop bronafzuiging bij verspanende houtbewerkingsmachines? “Jazeker”, zegt technisch manager Roland van Niekerk. “Bronafzuiging is de basis. Daar begint het mee. Net als het achterwege laten van bezemen en de inzet van luchtcompressors om houtstof te verplaatsen. Ons systeem is dan ook geen vervanging, maar een aanvulling op bestaande maatregelen. Wij richten ons op het ultrafijnstof, de meest gevaarlijke onzichtbare variant van houtstof.”
2. StaticAir gebruikt ionisatie voor zijn luchtzuiveringssystemen. Vooraan de stand-alone PMX, aan de muur de Findures-Indusirie.
De verzamelnaam voor deze met het blote oog niet waarneembare stofdeeltjes is particulate matter (PM). Deze deeltjes zijn op grootte gecatalogiseerd: PM10 is kleiner dan 10 micrometer, PM2,5 kleiner dan 2,5 micrometer, PMO,1 kleiner dan 0,1 micrometer (ultrafijnstof), Ter vergelijking: een mensenhaar is tussen de 40 en 140 micrometer dik. Houtbewerking is een van de bronnen van dit ultrafijnstof, vooral de bewerking van hardhout. Voor hardhoutstof geldt op de arbeidsplek een weittelijke grenswaarde in de lucht van 2mg/M3 als gemiddelde bij 8 uur blootstelling. De streefwaarde is 0,2 mg/M3. Dit betekent dat werkgevers moeten proberen deze lagere waarde te realiseren.
Europese normen
3. De ultradunne ionisatiedraad verbruikt 18 watt en moet jaarlijks worden vervangen.
Binnen de houtbranches is afgesproken dat bij de aanschaf van nieuwe houtbewerkingsmachines, waar mogelijk en haalbaar, een grens wordt aangehouden van maximaal 1 mg/M3 in de lucht (emissiewaarde). De blootstelling moet dus in ieder geval zo laag zijn als technisch mogelijk is. Demirci: “Belgié is al om en nu wil ook Nederland deze grenswaarde voor houtstof verlagen naar 1 mg/M3.” Omdat het gaat om blootstelling aan een kankerverwekkende stof, moet de RI&E een doeltreffend pakket aan beschermende maatregelen bevatten. Demirci: “Hoewel de Europese norm PM10-fijnstof als maatstaf hanteert, zijn de kleinere deeltjes veel schadelijker.”
lonisatieluchtzuivering
Traditionele luchtzuiveringssystemen maken gebruik van filters om verontreinigende stoffen uit de lucht te verwijderen. Van Niekerk: “De lucht wordt door een ventilator door het filter getrokken, waarbij de verontreinigende stoffen achtetblijven en de gereinigde lucht wordt uitgeblazen. Maar dat vergt veel energie en kan geluidsoverlast veroorzaken. Ons systeem werkt op basis van ionisatie. Onze apparaten. laden de fijnstofdeeltjes met ionen, waardoor ze neerslaan. Dat is energiezuinig en volledig geluidsarm.” StaticAir heft voor de industrie drie verschillende systemen ontwikkeld: Findures-Industrie, PMX-Industrie en PMR-Tube. Demirci: “Elk systeem heeft zijn eigen unieke eigenschappen. We bekijken altijd welk systeem de beste oplossing biedt voor de specifieke behoeften.” Voor de houtsector, waarbij de bronnen van het fijnstof vaak wat verder uit elkaar staan, is de buisvormige PMX-Industrie cen goede oplossing.
“Deze apparaten verminderen het aantal fijnstofdeeltjes in de binnenruimte met ten minste 50 procent. Uit metingen in de houtsector blijkt dat we zelfs 60 tot 70 procent afvang halen.” Dit systeem is verkrijgbaar in twee versies en werkt rondom in een diameter van 14 meter. Het systeem wordt geleverd met praktische LED-indicatie en is loT-ready.
De PMX is volledig geluidsarm. Demirci: “Het is een plug-en-playsysteem dat met minieme stroom (18 watt) en zonder gebruik te maken van luchtkanalen zijn werk doet.” Het stand-alonesysteem is met name geschikt om boven freesmachines te hangen, waar het fijnstof op een afstand van 5 tot 7 meter afvangt.
Onderhoud
Doordat het productgamma van StaticAir het geen dure filters gebruikt en geen mechanisch bewegende delen heeft, zijn de systemen onderhoudsarm. Van Niekerk: “Een keer per jaar maak je de luchtzuiveraars schoon met een industriéle stofzuiger of je neemt de PMX mee naar buiten en gebruikt een hogedrukspuit. Om een goede werking te garanderen, raden we ook aan om de ionisatiedraden te vervangen.”
Een van de eerste gebruikers van het systeem in de timmerindustrie is Timmerfabriek De Kroon in Gendt. Samen met StaticAir en de netwerkorganisatie in de timmerindustrie Phylum wordt nog voor de zomer een bedrijfsbezoek gepland om het systeem aan den lijve te ondervinden. Demirci: “We noteren meer en meer belangstelling vanuit de houtverwerkende sector. Het klantenbestand groeit. Fijnstof is een sluipmoordenaar en hoe meer mensen dat in de gaten krijgen en hun maatregelen ertegen treffen, hoe beter het is voor mens en bedrijfsvoering.”
Tekst: Kees de Vries
Beeld: Kees de Vries, StaticAir
4. DePMX is effectief in een diameter van 14 meter, is energiezuinig en heeft geen leidingen nodig.
